GEDEMPTEGRACHTENWANDELING: TOELICHTING EN DANKWOORD.

Algemeen
Op een vergadering van het Waterambacht Leiden (WAL) medio 2014 kwam de gedachte op dat het leuk en vrij uniek zou zijn om aandacht te besteden aan de gedempte grachten in de vorm van een wandeling. De hand werd aan de ploeg geslagen en Jan Wieles schreef het concept voor een routeboekje en deed veel onderzoek, onder meer naar illustraties, Piet de Baar trad op als corrector en deed aanvullend onderzoek en Bert de Jonge maakte de toepasselijke kaarten. De overige leden van het WAL lazen en becommentarieerden teksten en sommigen namen deel aan een “proefwandeling”. Cor Smit, Rudi van Maanen, Matthijs Burger en Leen Barendregt maakten opmerkingen bij een conceptversie. Het resultaat is het samen met de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) uitgebrachte routeboekje voor een gedemptegrachtenwandeling, dat op 1 mei aan burgemeester Lenferink van Leiden is aangeboden.

Literatuur
We hebben voor het boekje geen uitgebreid bronnenonderzoek meer gedaan, maar vooral gebruik gemaakt van al bestaande literatuur. Omdat een routeboekje voor een wandeling niet te omvangrijk moet zijn, zijn in het boekje ook geen noten of een literatuurlijst opgenomen. In plaats daarvan is op deze website onder de subtab ‘Literatuur’ van de tab ‘Wandeling’ een literatuurlijst geplaatst. En om de lezer niet met al te veel details te vermoeien is daarbij in plaats van een uitgebreide verantwoording van alle bronnen een beredeneerde lijst van de voornaamste boeken opgenomen. Niet alle titels die genoemd hadden kunnen worden, zijn daarom ook daadwerkelijk genoemd. Wel wordt dieper ingegaan op aspecten van bepaalde boeken.

Lijst van illustraties
Ook om reden van hanteerbaarheid van het boekje tijdens de wandeling is de verantwoording van de illustraties in het boekje zelf beperkt gehouden. Een uitgebreidere verantwoording staat op deze website onder de subtab ‘Illustratieverantwoording’ van de tab ‘Wandeling’. Van elke illustratie wordt de vindplaats aangegeven, met soms een korte toelichting bij de afbeelding. De foto’s en tekeningen die afkomstig zijn van ELO (Erfgoed Leiden en Omstreken, vroeger Gemeentearchief Leiden en Regionaal Archief Leiden) staan (grotendeels) ook op de website van ELO en kunnen daar opgezocht worden; vaak biedt de catalogusbeschrijving dan nog extra informatie over de afbeelding.
Naar beste weten zijn voor alle illustraties de rechten van derden geregeld. Mocht evenwel toch iemand zich in zijn belangen geschaad achten, dan kan deze contact opnemen met de secretaris van het WAL.

Problemen
Voorstedelijke sloten hebben een zeer belangrijke rol gespeeld in de Middeleeuwse stad. Vrijwel alle grachten (op de stadssingels en binnenvestgrachten na) zijn ontstaan uit de ontginningssloten. Helaas is nog steeds niet honderd procent duidelijk welke grachten al in het voorstedelijke landschap als ontginningssloot hun bestaan begonnen zijn en wat daarvan in het stedelijk landschap bewaard is gebleven. Zo weten we vrijwel niets over de door Van Oerle als Begijnen(dwars)gracht aangeduide gracht, die gelopen moet hebben van de Donkeregracht ten zuiden van het Begijnhof naar de Arkegracht. Deze was op zich niet nodig tijdens de ontginning van het veen- en kleigebied ten zuiden van de Rijn. Voorts zijn er voor de aanleg van de Nieuwsteeg verschillende jaartallen in omloop.
En in Marendorp zijn er vergelijkbare vraagtekens bij enkele sloten/grachten. Zo is het beloop van de Paradijsgracht onzeker, en zelfs het moment van dempen van het grootste deel daarvan. Ook is niet zeker of de Hooglandse Kerkgracht doorgelopen heeft tot aan de Nieuwe Rijn; het ligt wel voor de hand, en kan qua ruimtelijke ordening best wel, maar er zijn geen bewijzen. Wanneer iemand meer informatie heeft over een van deze of over andere vragen die door de Gedemptegrachtenwandeling worden opgeroepen, dan zouden wij hem of haar heel dankbaar zijn wanneer die informatie aan ons wordt doorgegeven. We zullen reacties op onze website plaatsen. Op de website vindt u bij de tab ‘Gedempte grachten’ ook de geschiedenis van een aantal afzonderlijke (gedempte) grachten.

Dankwoord
We danken allen die hebben meegeholpen het routeboekje te realiseren: de comentaargevers, meelezers en de proeflopers, de vormgever en de drukker, en last but not least de gemeente en enkele particulieren voor hun financiële bijdragen, waardoor ons in elk geval zorgen om de financiering van het boekje bespaard zijn gebleven. Voorts bedanken we de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL), in het bijzonder de bestuursleden Rens Heruer en Tanneke Schoonheim, voor de prettige samenwerking bij het uitbrengen van het boekje. De mogelijkheid om het boekje bij een aflevering van het Oud Leiden Nieuws mee te zenden aan de HVOL-leden was een gouden idee om een belangrijke doelgroep direct te bereiken. En tot slot bedanken we burgemeester Henri Lenferink dat hij bij de tendoophouding van dit werk de hoofdrol wilde spelen.

De samenstellers van het routeboekje,
Jan Wieles en Piet de Baar (tekst) en Bert de Jonge (kaarten).